Held ein fram inn hovudlaupen i fjorden kjem ein til Kjølvik og Vatlandsvåg. Kjølvik blir skilt frå Vatland med Saelva, elva som går frå Vatlandsvatnet, eller Grytevatnet (også her to namn), og som ga grunnlag for drift av ei sag som truleg blei etablert her tidleg på 1500-talet. På 1600-talet skriv Ernst Berge Drange at det var to sager i elva, ei under Vatland og ei under Kjølvik. Det siste av sagbruka var i drift til ut på 1950-taltet, men blei ikkje bygt opp att etter ein brann i 1958.
Området inst i Vatlandsvågen utvikla seg til eit lite bygdesentrum på 1900-talet. Dei første dampskipsrutene stoppa for bording i Bjødnavågen, men i 1903 gikk folk i grenda saman om eit kaiprosjekt og det blei der rutebåtane gikk innom. Det hadde vore gjort forsøk på handel i Vatlandsvåg så tidleg som i 1886, fortel Njål Tjeltveit, men varig butikkdrift ser ut til å ha kome noe seinare da Nordefjorden Handelslag blei etablert. Fjorden blei kalla Nordefjorden før det blei Vatlandsvågen. Seinare endra handelslaget namn til Vatlandsvåg handelslag. Vatlandsvåg fekk og postkontor og telefonstasjon. Handelslaget gikk konkurs i 2004, men året etter blei det starta opp att ny, privat butikkdrift i Vatlandsvåg, nå Joker Vatlandsvåg.
Vi har tidlegare skrive at det var Marvik som fekk kyrkja for Ropeidhalvøya, men det var ikkje før i 1921. I 1890 vart eit av dei første bedehusa i Ryfylke vigsla på Kjølvik. Seinare kom det eit nytt bedehus på garden, «Holger Kjølviks Minne». Det står der ennå.
Den vidare sentrumsutvikla i området skjedde langs bilvegen. I 1980 bygde kommunen eit grendehus, populært kalla Helsehuset, langs vegen opp mot fylkesvegen. Her har det vore lokale både for lege og helsesøster, og det har vore plass til barnehage, trimrom, musikkrom, bank og eit lite møtelokale. Enda noen år seinare, i 1993, blei bygt eit større grendahus på Kjølvikstølen, litt lenger vest langs fylkesvegen mot Hebnes.